تحلیلی بر فیلم Im Not a Robot (2023) ، آیا ما واقعاً انسانیم؟
به گزارش مینی نت، کارگردان فیلم: ویکتوریا وارمردام
ویکتوریا وارمردام (Victoria Warmerdam) یک فیلم ساز نوآور هلندی است که در سال های اخیر با آثار کوتاه و جسورانه خود، توجه جشنواره های بین المللی را جلب نموده است. او با ترکیب طنز تاریک، روایت های فلسفی و نقدهای اجتماعی، به یکی از صداهای منحصربه فرد در سینمای مستقل تبدیل شده است. سبک کاری او معمولاً بین درام و کمدی در نوسان است و همواره سعی دارد مفاهیمی مانند هویت، خودشناسی و جایگاه زنان را به چالش بکشد. از جمله آثار معروف او می توان به فیلم های کوتاه Mustachio و Short Calf Muscle اشاره نمود که جوایز متعددی را در جشنواره های بین المللی کسب نموده اند. Im Not a Robot، که ابتدا یک فیلم کوتاه پیروز بود، با استقبال گسترده ای روبه رو شد و حتی در فهرست جشنواره های اسکار واجد شرایط نهاده شد. وارمردام بعلاوه یکی از اعضای برنامه TalentScope است که از استعدادهای نو سینمایی در اروپا حمایت می نماید. او با همکاری کمپانی OAK Motion Pictures و Rearview Pictures میخواهد این فیلم کوتاه را به یک نسخه سینمایی بلند تبدیل کند. سبک روایت او شباهت هایی به آثار فیلم سازانی مانند یورگوس لانتیموس و شارلی کافمن دارد، زیرا او اغلب از موقعیت های سورئال برای بیان نقدهای اجتماعی استفاده می نماید.
بازیگران فیلم:
الن پارن (Ellen Parren) در نقش لارا
هنری ون لون (Henry van Loon) در نقش دنیل
تکلا روئتن (Thekla Reuten) در نقش پم
داستان فیلم
لارا، آهنگسازی که در یک شرکت موسیقی کار می نماید، روز خود را مانند همواره آغاز می نماید اما یک اتفاق کوچک همه چیز را زیر و رو می نماید. هنگامی که او سعی دارد وارد سیستم کاری خود گردد، چندین بار تست کپچا (CAPTCHA) را اشتباه پاسخ می دهد. این مسئله باعث می گردد که سیستم به او اخطار دهد و دسترسی او را محدود کند. در ابتدا، لارا فکر می نماید که شاید مشکل از اینترنت یا نرم افزار باشد، اما هرچه کوشش می نماید، پیروز نمی گردد. با تکرار این اتفاق، فکر او درگیر یک سؤال عمیق تر می گردد: آیا ممکن است واقعاً یک ربات باشم؟ ترس از این احتمال، آرامش فکری او را مختل می نماید و او را به جستجوی پاسخ های عجیب و غریب می کشاند. همکارانش نیز ابتدا این موضوع را جدی نمی گیرند و به او پیشنهاد می نمایند که کمی استراحت کند. اما او نمی تواند این فکر را از سرش بیرون کند و به تدریج احساس می نماید که کنترل زندگی اش را از دست داده است.
بقیه داستان را به خاطر اسپویل می توانید نخوانید:
لارا تصمیم می گیرد در پی نشانه هایی از هویت واقعی خود بگردد و از اطرافیانش یاری بخواهد. اما برخوردهای آن ها تنها شک و تردید او را بیشتر می نماید. وقتی او با پم، یکی از همکارانش، درباره این موضوع صحبت می نماید، واکنش او عجیب و غیرمنتظره است. پم با خونسردی به او می گوید که واقعاً یک ربات است و همواره بوده، اما خودش خبر نداشته است. این جمله باعث می گردد که لارا به بحران عمیق تری فرو برود. او آغاز به بازنگری در خاطراتش می نماید و کوشش دارد بفهمد آیا واقعاً تا به حال یک انسان بوده یا نه. به نظر می رسد که اطرافیانش بیشتر از خودش از حقیقت مطلع بوده اند. با شدت گرفتن بحران هویتی، لارا تصمیم می گیرد از دنیل، مردی که به او نزدیک است، بپرسد که آیا او واقعاً یک ربات است یا نه.
دنیل ابتدا سعی می نماید حقیقت را پنهان کند، اما در نهایت فاش می نماید که او لارا را به عنوان یک ربات ساخته است. این اعتراف برای لارا شوکه نماینده است و او احساس می نماید که تمام زندگی اش بر دروغ بنا شده است. دنیل به او می گوید که علت ساخت او، جایگزینی عشق از دست رفته اش بوده است. او زنی را که دوست داشت از دست داده بود و نمی خواست دوباره چنین دردی را تجربه کند، بنابراین تصمیم گرفت که یک نسخه از او بسازد. این افشاگری باعث می گردد که لارا بین دو واقعیت سرگردان گردد: آیا احساساتش واقعی بوده اند؟ یا همه چیز از قبل برنامه ریزی شده بود؟ این سوالات فکر او را تسخیر می نمایند و باعث می شوند که او در مرز فروپاشی عصبی قرار بگیرد.
درحالی که لارا سعی دارد با این حقیقت کنار بیاید، دنیل و پم بحث می نمایند که آیا او باید اجازه داشته باشد خودش تصمیم بگیرد یا نه. پم تأکید می نماید که یک ربات نمی تواند سرنوشت خودش را معین کند و دنیل نیز موافق است. اما لارا این را قبول ندارد و تصمیم می گیرد راهی برای به دست آوردن کنترل زندگی اش پیدا کند. او در اوج ناامیدی، به بالای ساختمان شرکت می رود و تصمیم می گیرد تست نهایی هویت خود را انجام دهد. در این لحظه، او به یک نتیجه قطعی می رسد: اگر واقعاً یک ربات است و فقط زمانی می میرد که صاحبش بمیرد، پس چگونه می تواند خودش را آزاد کند؟ این تصمیم، سرنوشت او را معین می نماید.
تحلیل و نقد فیلم
فیلم Im Not a Robot به طرز هوشمندانه ای مسئله هویت و خودمطلعی را به چالش می کشد. داستان فیلم با یک مشکل ساده کپچا آغاز می گردد، اما به مرور به یک بحران عمیق فلسفی تبدیل می گردد. سوال اصلی فیلم این است: چه چیزی ما را انسان می نماید؟ آیا خاطرات و احساسات ما معین نماینده هویت ما هستند، یا چیزی فراتر از آن؟ لارا در مسیر کشف حقیقت خود، با مفاهیمی روبه رو می گردد که ماهیت وجودی او را زیر سوال می برد. این فیلم به شدت یادآور آثار علمی-تخیلی فلسفی مانند Blade Runner است که مفهوم انسانیت و خودمطلعی را آنالیز می نمایند. وارمردام با استفاده از طنز تاریک و موقعیت های عجیب، مخاطب را درگیر یک پرسش عمیق می نماید.
از نظر بصری، فیلم از رنگ های سرد و مینیمالیستی استفاده می نماید تا فضای ماشینی و بی روح دنیا لارا را تقویت کند. محیط های بسته و بی احساس محل کار او، حس گیر افتادن در یک سیستم از پیش معین شده را القا می نمایند. موسیقی نیز نقش مهمی در این روایت دارد، به ویژه تکرار آهنگ Creep که مفهومی نمادین از بیگانگی و عدم تعلق را به تصویر می کشد. فیلم برداری نیز کاملاً در خدمت روایت قرار گرفته است، به ویژه در صحنه هایی که لارا در میان افراد دیگر گم می گردد.
یکی از نکات جالب این فیلم، انتقاد آن از کنترل اجتماعی و از بین رفتن خودمختاری است. شخصیت دنیل نمونه ای از افرادی است که فکر می نمایند می توانند بر دیگران تسلط داشته باشند. او لارا را خلق نموده و تصور می نماید که اختیار زندگی او را نیز در دست دارد. این مسئله به مفهوم مالکیت در روابط انسانی اشاره دارد و چالش هایی که با خود به همراه دارد. در نهایت، تصمیم لارا نشان می دهد که حتی در سخت ترین شرایط، هر فردی حق انتخاب سرنوشت خودش را دارد.
Im Not a Robot با روایت قوی، شخصیت پردازی هوشمندانه و مضامین فلسفی، به اثری عمیق و تفکربرانگیز تبدیل شده است. این فیلم نشان می دهد که هویت، چیزی فراتر از برنامه ریزی های اجتماعی و بیولوژیکی است و انسان بودن، شاید بیش از هر چیز، در توانایی انتخاب خلاصه گردد.
منبع: یک پزشک